AFAZJA
Afazja to zaburzenie neurologiczne, które zakłóca komunikację przez mowę, pisanie i zrozumienie języka. Może występować u dzieci w różnych formach i stopniach nasilenia. Uczniowie z afazją mogą mieć problemy z wymową i tworzeniem zdań, a także ze zrozumieniem mowy. Pojawiają się także trudności z rozpoznawaniem słów i zrozumieniem tekstu. Charakterystyczna jest także zaburzona orientacja przestrzenna, uwaga i pamięć. Zaburzenia te utrudniają naukę szkolną i w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie ucznia w sferze intelektualnej, emocjonalnej i społecznej.
Pracując z uczniem z afazją motoryczną warto pamiętać, że często:
- występują u niego trudności w czytaniu i pisaniu (pod względem gramatycznym, składniowym),
- ma problemy z rozumieniem przeczytanych treści,
- pomimo wielokrotnego przeczytania tekstu, nie potrafi dokonać jego streszczenia,
- przejawia trudności w samodzielnym wypowiadaniu się,
- napotyka na trudności w formułowaniu opinii, uzasadnianiu swojego zdania,
- nie rozumie zadawanych pytań i w konsekwencji udziela nielogicznych, błędnych odpowiedzi,
- ma trudność ze zrozumieniem pojęć, zwłaszcza abstrakcyjnych i tych rzadko używanych,
- przejawia trudności w myśleniu abstrakcyjnym (symbolicznym), logicznym, przyczynowo – skutkowym, w związku z czym uczeń może mieć problemy z ułożeniem planu wydarzeń, chronologią, wyciąganiem wniosków czy interpretacją tekstów,
- charakteryzuje go ubogie słownictwo, używanie nieodpowiednich słów, częste powtarzanie się,
- ma trudność w uogólnianiu i klasyfikowaniu pojęć,
- widoczne są problemy z zapamiętywaniem materiału oraz odtworzeniem wcześniej opanowanych wiadomości,
- charakteryzuje go wolne tempo pracy,
- zauważalny jest niski poziom graficzny pisma.
Realizując temat lekcji w klasie, do której uczęszcza uczeń z afazją:
- Dostosuj miejsce pracy do potrzeb ucznia, a podczas wykonywania eksperymentów w miejscu umożliwiającym mu niezakłóconą obserwację lub aktywny udział.
- Wyeliminuj bodźce rozpraszające (wzrokowe, słuchowe).
- Zachęcaj i motywuj do udziału w dyskusji, ale nie zmuszaj.
- W miarę potrzeby umożliw uczniowi dłuższy czas na odpowiedź ustną i wykonanie zadań pisemnych. Podczas wypowiedzi ustnej zadawaj pytania pomocnicze.
- Przedstaw nowe pojęcia w sposób możliwie najbardziej konkretny z zastosowaniem np. wykresu, obrazu, ilustracji lub filmu, a elementy graficzne w kartach pracy ogranicz do niezbędnego minimum.
- W toku lekcji używaj krótkich, precyzyjnych i konkretnych poleceń.
- Upewnij się, że polecenia i przekazywane treści zostały zrozumiane, np. poprzez zadawanie pytań naprowadzających lub powtarzanie ich indywidualnie.
- Dopilnuj, aby uczeń zapisał najważniejsze pojęcia i wnioski.
- Stosuj pozytywne wzmocnienia, takie jak pochwały.
Bibliografia
- Grygier U., Sikorska I., (2008), Mój uczeń pracuje inaczej. Wskazówki metodyczne, Kraków
- Herzyk A., (1992), Afazja i mutyzm dziecięcy, Lublin
- Kordyl Z., (1968), Psychologiczne problemy afazji dziecięcej, Warszawa
- Maruszewski M., (1966), Afazja. Zagadnienia teorii i terapii, Warszawa
- Morrison J., (2016), DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów, Kraków
- Sawa B., (1990), Dzieci z zaburzeniami mowy, Warszawa
- Szumska J., (1982), Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa
- Tanajewska A., Naprawa R., Stawska J., (2014), Praca z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Warszawa